Ας δούμε κάποιες πληροφορίες που μας είναι χρήσιμες για να μάθουμε να γράφουμε σωστά περιλήψεις:
ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΟΥΜΕ ΤΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Για να καταλάβω καλά το κείμενο
χρειάζεται:
1. Να το διαβάσω μια φορά και να
προσπαθήσω:
a)
Να βρω το θέμα – το νοηματικό κέντρο του.
b)
Να καταλάβω τον τίτλο ή τους πλαγιότιτλους (αν έχει).
Τι θέλει να κάνει: να δηλώσει το θέμα να σχολιάσει, να τραβήξει την προσοχή
κλπ.
c)
Να προσέξω ποια είναι η στάση του συγγραφέα για το θέμα
d)
Να καταγράψω με δικά μου λόγια το θέμα και τη θέση του
συγγραφέα σε μια πρόταση.
e)
Να αναγνωρίσω το είδος του κειμένου.
f)
Να καταλάβω το σκοπό του.
2. Να το διαβάσω μια δεύτερη φορά
πιο προσεκτικά με σκοπό
- Να επιβεβαιώσω ό,τι κατάλαβα με την πρώτη ανάγνωση.
- Να βρω τη δομή του (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος – περίοδοι- παράγραφοι- νοηματικές ενότητες)
- Να αναγνωρίσω τον τρόπο ανάπτυξης των παραγράφων του
- Να βρω τις συνδετικές λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να έχει συνοχή το κείμενό του.
- Να παρακολουθήσω το ρόλο κάθε μέρος του κειμένου.
- Να παρατηρήσω σε ποια σημεία δίνει ιδιαίτερο βάρος ο συγγραφέας(π.χ. τα έχει με έντονα γράμματα).
ΑΠΑΝΤΩ ΣΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ :
- Τι πραγματεύεται το κείμενο (ποιο είναι το θέμα του);
- Περί τίνος πρόκειται, γιατί γράφτηκε (ο σκοπός του);
- Τι θέλει να μου δώσει ο συγγραφέας να καταλάβω (σκοπός);
- Σε τι επιμένει περισσότερο (που δίνει έμφαση);
- Ο τίτλος ανταποκρίνεται σ’ αυτό που κατάλαβα;
- Ο τίτλος με ξάφνιασε, μετά τη δεύτερη ανάγνωση;
- Είναι ο τίτλος που θα επέλεγα εγώ;
ΤΙ ΚΑΝΩ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ:
- Γράφω στο πρόχειρο την πρόταση- φράση που σχημάτισα και αναφέρει το θέμα του κειμένου (π.χ. Το κείμενο αναφέρεται σε….)
- Γράφω τους πλαγιότιτλους και τις βασικές λεπτομέρειες που συγκράτησα.
- Βρίσκω λέξεις- κλειδιά και συνδετικές λέξεις που θα με βοηθήσουν να φτιάξω μια περίληψη με συνοχή.
- Γράφω ένα κείμενο που έχει :
1.
στο εισαγωγικό του τμήμα (θ.π.) τη φράση με το θέμα, το
σκοπό, το είδος κλπ.(π.χ. το κείμενο αναφέρεται σε…)
2.
Στη συνέχεια γράφω προτάσεις με τους πλαγιότιτλους των
παραγράφων (ή ενοτήτων)και τις βασικές λεπτομέρειες που συγκράτησα (δικές μου,
όχι αντιγραφή από το κείμενο), προσέχοντας να κρατώ τη δομή του κειμένου με τις
συνδετικές- διαρθρωτικές λέξεις (π.χ. Αρχικά ο συγγραφέας επισημαίνει..., Στη
συνέχεια καταγράφει, αναλύει κλπ…).
3.
Τέλος, φτάνω στην τελευταία παράγραφο του κειμένου και γράφω την τελική δική μου πρόταση
(π.χ. Τέλος, συμπεραίνει, αναφέρει οτι…).
ΜΕΡΗ
ΤΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
|
ΤΡΟΠΟΙ ΓΡΑΦΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
|
Πρόλογος
|
Το κείμενο αναφέρεται … Στην αρχή/ στον πρόλογο/
αρχικά + επισημαίνει, αποδέχεται, περιγράφει, ιστορεί, αναφέρεται κτλ.
|
Κύριο μέρος
πρώτη
ενότητα/ παράγραφος
δεύτερη
ενότητα/ παράγραφος
τρίτη
ενότητα/ παράγραφος
κτλ.
|
Στη συνέχεια/ στο κύριο μέρος /στην πρώτη ενότητα/ +
ρήματα
ή Συνεχίζοντας/ στην επόμενη ενότητα παρουσιάζει,
αναφέρεται κτλ. ή Σε αντίθεση με όσα
ανέφερε…/ Βασικές συνέπειες θεωρούνται…κτλ.
|
Επίλογος
|
Καταληκτικά / Τέλος / Τελικά / Ολοκληρώνοντας/
Συμπερασματικά /Στον επίλογο + ρήματα
ή Το κείμενο
τελειώνει με…/ κλείνει με…
|
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ
ΝΑ ΕΛΕΓΞΩ ΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΟΥ:
- Επέλεξα από το διάγραμμα του κειμένου (που έφτιαξα στο πρόχειρο) όσα μου χρειάζονται, ανάλογα με την έκταση της περίληψης;
- Έχω συνδέσει τις πληροφορίες αυτές με τις κατάλληλες διαρθρωτικές-συνδετικές λέξεις;
- Παρουσίασα στο αρχικό μέρος της περίληψης μου ό,τι είναι απαραίτητο για το θέμα, τη θέση και το σκοπό του αρχικού κειμένου;
- Αποτύπωσα στην περίληψή μου τον τρόπο οργάνωσης, τις ενότητες, τα βασικά μέρη του αρχικού κειμένου και το ρόλο τους στην ανάπτυξη του περιεχομένου του;
- Έχω αποδώσει τις βασικές πληροφορίες του διαγράμματος του αρχικού κειμένου σε πλάγιο λόγο;
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
- Συνήθως είναι το 1/3 της έκτασης του αρχικού κειμένου
- δεν έχει γραμματικά, συντακτικά και ορθογραφικά λάθη
- γράφουμε ολοκληρωμένες φράσεις. Όχι τηλεγραφικό ύφος.
- όχι παρενθέσεις, αποσιωπητικά, συντομογραφίες κτλ.
- όχι αποσπάσματα, φράσεις, λέξεις ίδιες με το αρχικό κείμενο.
- κατάλληλο ύφος, δε μιμούμαστε το ύφος του συγγραφέα, να κινείται στο πνεύμα του συγγραφέα, αλλά με δικό μας τρόπο, ανάλογα με το σκοπό της περίληψης.
- σύντομο, απλό, σαφές, ουσιώδες κείμενο.
- πιστή απόδοση του νοήματος, ακολουθώντας τη σκέψη του συγγραφέα.
- όχι δικά μας σχόλια, αντιρρήσεις, κριτική κτλ.
- κρατάμε τη δομή του αρχικού κειμένου, αποδίδουμε τη λογική σειρά του και τις ιδέες του
- όχι αφαιρέσεις και γενικεύσεις.
- αρετές: σαφήνεια, ακρίβεια, συντομία, κοινό ύφος, ουδέτερο, αντικειμενικό.
- γράφουμε σε γ΄ πρόσωπο, σε πλάγιο λόγο.
- Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ.
ΛΕΞΕΙΣ –
ΦΡΑΣΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΧΗ ΜΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
- Αναφέρει, μνημονεύει, παραθέτει
- Σχολιάζει, ερμηνεύει, συζητά
- Συνοψίζει
- Παρατηρεί, διαπιστώνει,
- Ορίζει με ακρίβεια, προσδιορίζει, καθορίζει
- Αποσαφηνίζει, διευκρινίζει, επεξηγεί,
- Εξηγεί, αιτιολογεί
- Ονομάζει, αποκαλεί, χαρακτηρίζει
- Συγκρίνει, αντιθέτει, αντιπαραθέτει, αντιπαραβάλλει
- Επιχειρηματολογεί, υπερασπίζεται, συμφωνεί με, δικαιολογεί, ανασκευάζει, απορρίπτει, αντικρούει
- Τεκμηριώνει
- Αποδεικνύει, δείχνει,
- Κρίνει, αξιολογεί, εκτιμά
- Βεβαιώνει, ισχυρίζεται, υποστηρίζει, επιμένει, προβλέπει
- Λέει, σημειώνει, τονίζει
